Tussen Hapjes en woorden… worden is een filosofisch project om de diverse bewoners van Delfshaven bij elkaar te brengen.
Dat doen we met een praktisch filosofische invalshoek waarbij we concrete projecten en wijkbewoners op poëtische wijze thematisch bij elkaar brengen om over de inhoud te kunnen discussiëren.
Voor wie: Buurt ontmoetingen gericht op jongeren en volwassenen uit de buurt. Mensen die in belang zijn bij het bespreken van thema’s die relevant zijn voor coëxistentie van de mens in de samenleving.
Deelnemers per bijeenkomst: tot 25 deelnemers
Totaal bijeenkomsten: 8 (een keer per maand)
Entree: Gratis
Facilitator: Buurtbewoner Hans van Dam (Docent filosofie, Educatieve Master Geesteswetenschappen, Universiteit Leiden )
Onderzoeker: Lilian Garrido (Socioloog, theoloog)
Projectleider, curator en concept designer: Lucho Alarcon (Filmmaker, producent, dichter)
#1 EERSTE EDITIE 19/06/2019
Hoofdgast: Saïda Bourik ( Sleutelfiguur van onze wijk )
Hoe ben ik IK geworden?: een illustratie van het filosofische ’ik’
Denken over de wereld begint bij jezelf. Maar dat wil niet zeggen dat je het centrum bent waar de wereld om draait. We onderzoeken waar het ik vandaan komt, waar en hoe ben je opgegroeid en welke mensen hebben je leven bepaald?
#2 TWEEDE EDITIE 17/07/2019
Hoofdgast: Daryl Grootfaam –
Hoe is je medemens “de ander” geworden?: een illustratie van het filosofische ‘jij’
In de tweede bijeenkomst staat centraal hoe we het “ik” van de ander zien. Vaak hebben we meteen een oordeel over de ander op basis van wat we kennen. Maar zodra we gaan praten kan er een heel ander beeld ontstaan. In kortom, hoe open is onze blik?
Deze avond vertrekken we vanuit geluiden en gaan door naar de taal.
Hoe wordt het “ik” gezien? -Wanneer zien we de ander als “mens” en wanneer zien we de ander als “type”? We onderzoeken waar onze relatie met andere mensen op gebaseerd is…en hoe dat zo is gekomen.
# 3 DERDE EDITIE 25/09/2019
Hoe zie ik “de ander”?: een illustratie van het filosofische ‘samen leven’.
Hoofdgast: Robbert de Vrieze (Social Designer)
Als opening werden een poëtisch pamflet en filmische portretten van buurtbewoners opgevoerd waarin de vraag naar ‘de prioriteit van de biografie of het ik’ werd opgeworpen.
Daarna werd Robbert de Vrieze geïnterviewd over zijn activiteiten als social designer (maatschappelijk ontwerper) in Delfshaven.
In de discussie die samen met de zaal werd gevoerd stond allereerst het begrip ‘zelforganisatie’ centraal: hoe komt zoiets tot stand en hoe onderscheidt het zich van top down organisatie.
Vervolgens verlegde de discussie zich naar het organisatiemodel van bewoners-initiatieven, waarbij de oude tegenstelling tussen Markt, Overheid en Burger/Gezelschap wordt overstegen door vanuit de bewoners bottom up initiatieven te verzamelen en waar mogelijk naar een realisatie hiervan te streven.
Kernvraag was hoe de individuen/subjecten er uit zien die in dit model tot hun recht zouden kunnen komen. Het vermoeden was dat het idee van deze subjecten sterk ideologisch geladen is en dat deze initiatieven maar een klein deel van de bewoners zal aanspreken.
Door dit te confronteren met de 4 filmische portretten, een live geciteerd oorlogsverhaal van Marga Minco en een live beschrijving van de democratie van de Muisca indianen in Colombia door een gevluchte sociaal-psycholoog die in Colombia ter nauwer nood een aanslag overleefde, ontstond er een levendige discussie die afsloot met de vraag of er één omvattend verhaal opgesteld zou kunnen worden van alle persoonlijke verhalen die naar voren kwamen, en hoe dit verhaal er dan uit zou zien.
#4 VIERDE EDITIE 18/12/2019
Met als hoofdgast: Jan de Kievid (Oud-coördinator van het Chili Komitéé Nederland)
Chili special: ‘Hoe verhouden mensen zich tot elkaar’
Naar aanleiding van de recente onlusten in dat land. Met een ooggetuigenverslag van Lucho Alarcon en hoofdgast Jan de Kievid: oud-coördinator van het Chili Komitéé Nederland en auteur van oa. ‘Democratie – ideaal en weerbarstige werkelijkheid’.
Na een kleine geschiedenis van de politieke ontwikkeling in Chili, de staatsgreep van Pinochet tegen Allende waarna in de jaren ’80 na een salon-revolutie er weer een ‘getemde democratie zonder burgers’ ontstond die aan de hand van het eerste neo-liberale experiment ter wereld Chili tot het ‘Zwitserland van Zuid-Amerika’ opstuwde en dat tenslotte explodeerde in de recente volksopstand die ‘niemand zag aankomen’ werd ingegaan op de mogelijke oorzaken.
Allereerst de steeds verder opgelopen kloof tussen arm en rijk, ondanks een aantal linkse regeringen die weinig speelruimte hadden omdat de grondwet uit de tijd van Pinochet de heersende klasse beschermt. Daardoor wordt de mogelijkheid voor een ‘verdiepte democratie’ geblokkeerd.
En ten tweede het verborgen geweld dat achter het heersende systeem schuilt en letterlijk het lichaam van de bevolking bedreigt. Het scherpst komt dit naar voren in de wereldwijd uitgevoerde flash-mob die in Chili is ontstaan: ‘Un violador en tu camino’ (Een verkrachter op je weg). Met de tekst “Het patriarchaat is een rechter die ons veroordeelt omdat we geboren zijn, ons vonnis is het geweld dat niet wordt gezien.”
Zal dit verborgen geweld wereldwijd tot een opstand van het lichaam leiden? Deze vraag zal worden opgepakt in aflevering #5 “Wij als maatschappij: welke rol willen wij als individu eigenlijk nog spelen?“
# VIJFDE EDITIE 19/02/2020
“Wij als maatschappij: welke rol willen wij als individu eigenlijk nog spelen?“
Mitochondria: ‘Wij als maatschappij: welke rol willen wij als individu eigenlijk nog spelen?’
Voor deze afleveringen waren vier Rotterdamse gasten uitgenodigd die alle vier een bijzondere rol spelen in de maatschappij: Louise Autar, docent en onderzoekster; Yvonne Beelen, performer/ kunstenaar; Chacira Kalai, zelfstandig ondernemer; en Amanda Wams, Urban Witch.
Als opening hadden we een filmfragment met Lynn Margulis, ‘ontdekker’ van de endosymbiose waarbij verschillende soorten bacteriën versmelten tot een samengestelde cel. Zo hebben de energieleveranciers van onze cellen, de mitochondria, hun eigen DNA die alleen via de moederlijn wordt overgedragen. Voor Margulis was dit het bewijs dat de essentie van de natuur samenwerking is. Na een poëtische tekst over ‘een mitochondrium’ en de ‘proto-vrouw Lucy’ kwamen de vier maatschappelijke rollen van de gasten voor het voetlicht.
Louise Autar onderzoekt de begrippen waarmee wij de wereld ordenen en probeert te ontdekken welke belangen hier achter schuil gaan. Zo lijken onze genderrollen vanuit de traditie keurig omlijnd, maar na onderzoek blijkt dit zeer dubieus: achter onze binaire indeling gaan allerlei belangen schuil en daarom is deze indeling uiterst dubieus.
Yvonne Beelen onderzoekt met haar kunst hoe de vrouwelijke energie, die meer verbondenheid, harmonie, ontvankelijkheid en barmhartigheid met zich mee zou brengen, in de mind set van mensen kan komen.
Chacira Kalai vindt dat vrouwen hun plek in het maatschappelijke verkeer moeten opeisen simpelweg door dingen te ondernemen. Ondernemen is niet alleen een kwestie van geld verdienen, maar wie je wil zijn vanuit je eigen achtergrond. Daarbij zouden geen ‘plafonds’ moeten kunnen bestaan.
Amanda Wams onderzoekt hoe je verbinding tussen mensen tot stand kan brengen middels magisch contact met de natuur. Ook in de stad is er voldoende aan natuur aanwezig om je op te richten en verbinding te voelen. Deze verbinding sluit niemand uit.
Na de pauze werd het werk ‘Moederland’ van Yvonne Beelen onder de loep genomen. Dit werk bestaat uit een (gestileerde) afbeelding van een vagina op een flatgevel in de wijk Feijenoord. Dit werk is door bewonersparticipatie verkozen in de cultureel zeer diverse wijk als symbool voor datgene wat ons allemaal bindt: onze eigen geboorte.
In de discussie met het publiek werd vervolgens ingegaan op de pro’s en contra’s van de feministische beweging, de stereotypering van genderrollen en de reikwijdte van solidariteit van mensen onderling.
Afsluitend werd geconcludeerd dat een samenleving die mensen tegen elkaar opzet, op welke grond dan ook, onze ‘lichamen geweld aan doet’. Hierbij werd de link gelegd met de flashmob ‘Un violador en tu camino’ (Een verkrachter op je weg) uit aflevering #4.
Vraag die blijft is dan: Wat is eigenlijk de aard, de natuur, van ons lichaam. Deze vraag zal worden opgenomen in aflevering 6: Onze Natuur: ‘overleven van de sterksten’ of ‘samenwerken’?
Volgende aflevering
We behandelen in de laatste afleveringen de vraag “wat is de mens?” uit 3 verschillende invalshoeken: De politiek, de kunst en de natuur.
Voor de politiek kijken we met een sociologische blik naar hoe zg. “mensen” worden gevormd door plaats en tijd: hoe wordt onze identiteit of persoon (van persona = masker) bepaald en zitten we hier aan vast?
Vraag die blijft is dan: Hoe bepaalt de samenleving wat voor persoon we uiteindelijk worden en of we aan de identiteit moeten vasthouden die hieruit kan ontstaan. Deze vraag zal worden opgenomen in aflevering 6:
Over politiek: Wie bepaalt wie wij worden en dienen we ons hieraan vast te houden? Identiteit tussen dwang en verlies.